چاکتهای پلاستیکی

کشور ما یکی از عمده تولیدکنندگان مواد پلاستیکی به شمار می‌رود و از طرف دیگر مهم‌ترین
دلیلی که سبب استفاده هرچه بیشتر از کیسه‌های پلاستیکی شده است، قیمت ناچیز
آن‌ها در مقایسه با کیسه‌های پارچه‌ای و کاغذی می‌باشد. اما غافل از این موضوع هستیم
که هزینه جمع‌آوری، بازیافت، امحاء این مواد و از همه مهم‌تر هزینه زیان و خسارات زیست
محیطی ناشی از پراکندگی آن‌ها در محیط زندگی غیرقابل محاسبه و بسیار گزاف می‌باشد

در این مقاله سعی شده است تا تحقیقی از مردم عادی صورت پذیرد و راهکارهائی ارائه شود

امید دارم که شما خواننده عزیز و  طبیعت دوست با فرهنگ سازی در خانواده خود روزی به

این معضل بزرگ پایان دهید

به نام خدا 

به پاکتهای پلاستیکی نه بگوئیم....

پایان نامه دوره راهنمایان طبیعت گردی

موسسه  آوای دشتیاران

استاد راهنما :

آقای گندم کار

تهیه کننده :

احسان ناجی اصفهانی

فهرست مطالب

عنوان                                                                                   

فصل اول

 کلیات

فصل دوم

ادبیات و پیشینه پژوهش

فصل سوم

داده‌ها و روش‌شناسی

فصل چهارم

یافته‌ها

منابع و مآخذ

فصل اول

کلیات

 … بیان مسأله

زباله‌های پلاستیکی از بزرگ‌ترین معضلات زیست محیطی

زباله‌های پلاستیکی یکی از بزرگ‌ترین معضلات زیست محیطی را در جهان امروز به وجود آورده‌اند. این مصنوعات دست بشر به علت قابلیت‌های فراوان و قیمت ارزان به شکل‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند. دامنه این محصولات از وسایل و ابزارهای پیش پا افتاده و روزمره تا وسایل فوق پیشرفته و استراتژیک را شامل می‌شوند. استفاده از مواد پلاستیکی به حدی روزمره شده که هیچ کس نمی‌تواند بدون کاربرد روزانه از این مواد زندگی نماید.

یکی از مواد پلاستیکی دارای کاربرد فراوان در زندگی بشر کیسه‌های پلاستیکی است. این کیسه‌ها به علت مصرف روزانه و عمومی آن‌ها و تقریباً استفاده به صورت یکبار مصرف و تبدیل سریع به زباله‌های بعضاً غیرقابل بازیافت و حتی کثیف مشکلات و معضلات بسیاری برای محیط زیست به وجود آورده‌اند که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهد شد.

ایران نیز جزو کشورهایی است که سالانه مقادیر زیادی لوازم پلاستیکی تولید می‌کند و این به خاطر داشتن منابع نفتی و تولیدات پتروشیمی فراوان است به همین علت کشور ما یکی از عمده تولیدکنندگان مواد پلاستیکی به شمار می‌رود و از طرف دیگر مهم‌ترین دلیلی که سبب استفاده هرچه بیشتر از کیسه‌های پلاستیکی شده است، قیمت ناچیز آن‌ها در مقایسه با کیسه‌های پارچه‌ای و کاغذی می‌باشد. اما غافل از این موضوع هستیم که هزینه جمع‌آوری، بازیافت، امحاء این مواد و از همه مهم‌تر هزینه زیان و خسارات زیست محیطی ناشی از پراکندگی آن‌ها در محیط زندگی غیرقابل محاسبه و بسیار گزاف می‌باشد زیرا پلاستیک غیرقابل تجزیه است و کیسه‌های نایلونی و کیسه زباله به طور متوسط ۵۰۰ سال در محیط باقی می‌مانند. کیسه‌های پلاستیکی به علت سبکی به راحتی به همراه
باد همه جا پخش می‌شوند و بیشتر آن‌ها سر از دریا و مناطق طبیعی و حفاظت شده در آورده و موجبات آلودگی دریا و خاک و در نهایت محیط زیست را فراهم خواهند کرد و چنانچه این مواد سوزانده شوند باعث تولید اسید کلریدریک، گاز سمی دیوکسین و در نهایت باعث آلودگی هوا خواهند شد.

متأسفانه در کشور ما استفاده از کیسه‌های یک بار مصرف به نوعی رفتار متمدنانه تبدیل شده است. درحالی که در بسیاری از کشورهای پیشرفته که خود این فرهنگ را در برهه‌های زمانی مختلف تجربه کرده‌اند، استفاده از این مواد کاهش یافته است.

به طور مثال اگر کسی بخواهد از این کیسه‌ها در زمان خرید استفاده کند باید مبلغ این کیسه‌ها را علاوه بر مبلغ خرید خود بپردازد. از سوی دیگر استفاده از وسایل با دوام‌تر و یا با قابلیت بازیافت بهتر در این جوامع بیشتر توصیه می‌شود. در این کشورها استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای به مراتب رایج‌تر از استفاده از کیسه‌های پلاستیکی است. دلیل آن هم آشنایی بیشتر مردم با مضرات این کیسه‌ها و خطراتشان در طبیعت است.

در کشور خودمان هم در سالیان گذشته استفاده از سبدهای دائمی و پاکت‌های کاغذی در هنگام خرید رفتاری رایج و متداول بود. هیچ فروشنده‌ای جنس خود را در کیسه‌های پلاستیکی تحویل مشتری نمی‌داد. استفاده از کیسه های پلاستیکی طی سال‌های اخیر به شدت رایج شده است. به طوری که هیچ فروشگاهی نیست که اجناس خریداری شده را هرچقدر جزئی و ناچیز باشد در کیسه‌های پلاستیکی تحویل مشتری ندهد. خواه فروشگاه‌های بزرگی مثل رفاه و شهروند و خواه مغازه‌های کوچک موجود در محلات.

عادی شدن این نحوه ارائه اجناس منجر به تغییر رفتار شهروندان شده است. این رخداد منجر به افزایش میزان تولید و مصرف کیسه‌های پلاستیکی شده و همچنین حجم بالای این کیسه‌ها در منازل برای شهروندان مشکل‌ساز می‌باشد. به طوری که در بسیاری از موارد شهروندان، بسیاری از کیسه‌ها را بلافاصله پس از خرید و بردن اجناس به منزل دور می‌ریزند. طبق آمار جهانی روزانه ۵/۳ میلیون تن زباله در سراسر دنیا تولید می‌شود که سهم ایران در تولید زباله به ۴۰ هزارتن در روز می‌رسد که ۱۵/۱درصد تولید زباله جهان است. میزان پلاستیک‌های تولیدی در ایران بیش از ۱۷۷ هزار تن تخمین زده می‌شود این رقم معادل ۵۰۰ تن در هر روز است براساس آمارهای ارایه شده هر فرد تهرانی به طور متوسط روزانه سه پلاستیک وارد چرخه محیط زیست می‌کند که امروزه به عنوان یکی از مشکلات زیست محیطی شهرهای کشور ما به شمار می‌روند. از سوی دیگر، وجود این کیسه‌ها در میان سایر زباله‌ها موجب کاهش کیفیت آن‌ها شده و امکان بازیافت بهداشتی کیسه‌های پلاستیکی را غیرممکن می سازد.

کیسه‌های پلاستیکی عمدتاً از ترکیبی پلیمری به نام «پلی‌اتیلن» سبک درست می‌شوند. این ماده از ترکیب تعداد زیادی مولکول اتیلن تشکیل می‌گردد. این مولکول‌ها که به صورت زنجیره‌ای و تصادفی به اتم‌های کربن همدیگر وصل می‌شوند به پلی اتیلن شاخه‌ای نیز موسوم هستند. چگالی این ماده نسبت به سایر انواع پلی اتیلن کمتر است. این ماده برای اولین بار درسال ۱۸۹۸ کشف شد.

در ابتدای کشف همانند بسیاری از اکتشافات بشری کسی از نحوه کاربرد آن اطلاعی نداشت ولی پس از چند سال در همه فعالیت‌های بشری به عنوان یک ماده اصلی خودنمایی کرد. نیمه عمر این ماده در طبیعت بین ۵۰ تا بیش از ۳۰۰ سال است. به عبارت دیگر ۵۰ تا ۳۰۰ سال زمان نیاز است تا نیمی از ماده پلیمری به چرخه طبیعت باز گردد. این مدت زمان در مقایسه با مدت زمان مربوط به سایر مواد و همچنین با لحاظ نمودن شدت تولید این ماده توسط انسان عمق فاجعه‌ای را که در آینده‌ای نه چندان دور به وقوع می‌پیوندد را نشان می‌دهد. زباله‌های پلی‌اتیلن با‌ دوام‌ترین گروه از زباله‌های دارای مصرف عمومی هستند. این مواد علاوه بر اثرات ناشی از دوام طولانی، اثرات جبران ناپذیر زیست محیطی از جمله روی حیات وحش دارند. بسیاری از این اثرات موجب مرگ جانوران به ویژه جانوران درخطر انقراض می‌شوند.

ارزش و اهمیت

حتماً همگی کانال‌های آبِ پر‌شده از کیسه‌های پلاستیکی در مسیر مسافرت و زمین‌های اطراف جاده‌های پر از درخت‌های پوشیده از پلاستیک که گاهی به درخت‌های تولید پلاستیک بیشتر شبیه هستند را دیده‌اید و در کنار باجه‌های دریافت عوارض جاده‌ای و فروشگاه‌های مواد‌غذایی با صحنه‌های قابل تأمل پوشیده‌ شده از کیسه‌های پلاستیکی رو‌به‌رو شده‌اید و بدون شک، همگی از آن بیزاریم. در بیشتر این مواقع، اعتراض ما به مسئولان شهرداری این است که چگونه در پاکیزه ‌نگهداشتن محیط شهری کوتاهی می‌کنند. افرادی را دیده‌ایم که پس از مصرف مواد داخل کیسه‌های پلاستیکی، آن را به داخل جوی آب یا کف خیابان انداخته‌اند و بَد‌و‌بیراه آشکار و پنهان ما را به‌ جان خریده‌اند. ولی خود ما چقدر در این آلودگی سهیم هستیم؟!

ممکن است هیچ‌گاه کیسه‌های پلاستیکی خود را در خیابان و جوی آب رها نکنیم و با قراردادن آن در ظروف مخصوص دفع زباله‌های بازیافتی‌، خوشحال باشیم که در نظافت محیط‌زیست و کاهش آلودگی سهیم بوده‌ایم؛ ولی هیچ‌گاه به تعداد و ضرورت استفاده از کیسه‌های پلاستیکی فکر کرده‌ایم؟

        ·  آیا می‌دانید در ماه گذشته حدود ۴ میلیارد کیسه‌ی پلاستیکی در دنیا استفاده شده است؟

        ·  کیسه‌های پلاستیکی به‌عنوان زباله دور ریخته می‌شوند و باعث آلودگی محیط‌زیست‌، رودخانه‌ها و کانال‌های آب و در موارد بسیاری گرفتگی آب‌راه‌ها و جمع‌شدن و مسکوت ‌ماندن آب و زاد ‌و ‌ولد انواع حشرات می‌شوند.

        ·  می‌دانید حدود 300‌ تا‌500 سال زمان برای بازگشت به طبیعت برای کیسه‌های پلاستیکی لازم است؟

        ·  آیا می‌دانید با مصرف ‌نکردن یک کیسه‌ی پلاستیکی در هفته در هر خانواده‌ی ایرانی، می‌توان حدود 816‌ میلیون کیسه‌ی پلاستیکی در سال استفاده نکرد‌!!!

        ·   سالانه، کیسه‌های پلاستیکی باعث خفگی و کشته‌شدن هزاران پستاندار و پرندگان دریایی و مانع حرکت آن‌ها می‌شوند.

        ·  آیا می‌دانید پس از کشته ‌شدن حیوانات دریایی، کیسه‌های پلاستیکی مجدد به حرکت مضر خود و از ‌بین‌بردن حیاتی دیگر ادامه می‌دهند؟

        ·  آیا می‌دانستید حدود ۳۲ درصد از زباله‌های دنیا مواد پلاستیکی هستند که کیسه‌های پلاستیکی ۷ درصد از این حجم زباله را به خود اختصاص داده‌اند؟

        ·  هیچ‌گاه فکر کرده‌ایم که کیسه‌‌ی پلاستیکی تولید ‌شده از نفت است که دارای ذخایر محدود در دنیاست و با استفاده از کیسه‌هایی که قابلیت استفاده‌ی مجدد دارند در خریدهایمان، می‌توان در استفاده‌ی بهینه و طولانی‌تر از نفت و کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی دخیل بود؟

اهداف

▪  ایجاد و تدوین برنامه منسجم و قابل اجرا جهت کنترل مصرف کیسه های پلاستیکی

این برنامه باید به گونه‌ای تهیه و تدوین گردد که هدف اولیه آن کنترل مصرف و عرضه کیسه‌های پلاستیکی در مراکز خرید عمده مانند مجتمع‌های تجاری، میادین عرضه میوه و تره‌بار و از همه مهم‌تر فروشگاه‌های زنجیره‌ای فعال در محیط شهری باشد و بعد از آن برنامه به سمت کاهش مصرف تدوین گردد در صورت موفقیت در امر کنترل و کاهش مصرف می‌توان در گام بعدی اقدام به تدوین برنامه‌های جایگزینی و حذف مواد پلاستیکی نمود.

• آموزش عمومی

به‌عنوان خریدار:

1.  کیسه‌هایی با قابلیت استفاده‌ی مجدد همچون کیسه‌های پارچه‌ای در هنگام خرید استفاده کنیم.

2.  درصورت همراه‌ نداشتن کیسه‌ی مناسب، تنها به میزان نیاز برای حمل کالای خریداری‌شده کیسه‌ی پلاستیکی از فروشنده درخواست کنیم.

3.  بیشتر فروشندگان به‌صورت خودکار، اجناس خریده‌ شده‌ی شما را داخل کیسه‌ی پلاستیکی می‌گذارند. به فروشندگان به ‌ویژه در زمان خرید اجناسی که قابلیت حمل بدون کیسه را دارند یا خود در کیسه‌های قابل حمل بسته‌بندی شده‌اند، «نه» بگوییم.

4.  کیسه‌ی پلاستیکی را برای استفاده‌ی مجدد حتی به‌عنوان کیسه‌ی زباله نگهداری کنیم.

5.  تنها زمانی کیسه‌های زباله‌ی خود را از منزل خارج کنیم که کاملاً پر شده باشند.

6.  فامیل و دوستان و همکاران خود را به رعایت نکات بیان‌ شده تشویق کنیم.

به عنوان فروشنده

1.  ارائه‌ی کیسه‌هایی با قابلیت مصرف مجدد که می‌توان با چاپ علامت اختصاری و نام فروشگاه روی آن، کار تبلیغات نیز انجام داد.

2.  گرفتنِ هزینه‌ی جداگانه برای هر کیسه‌ی پلاستیکی در فروشگاه‌ها؛ به‌نظر می‌رسد در بعضی مواقع، فشار مالی به افراد، بیش از آموزش در کاهش مصرف بی‌رویه مؤثر است.

3.  ارائه‌ی تخفیف ویژه به هر مقدار و حتی به ‌صورت نمادین، به مشتریانی که با خود کیسه‌های قابل استفاده‌ی مجدد برای کالاهای خریداری ‌شده به ‌همراه می‌آورند و اعلام آن توسط نوشته‌ای روی شیشه‌ی فروشگاه.

4.  نوشتنِ جمله‌ای بر روی کیسه‌ها و تشویق مشتریان به استفاده‌ی مجدد از آن.

5.  تشویق مشتریان از‌طریق چاپ جمله‌ای در همین ارتباط در انتهای فاکتور فروش.

… پرسش‌های اصلی و فرضیه‌ها

• چگونه کمتر مصرف کنیم؟

مصرف کمتر یعنی زباله کمتر. یکی از بهترین راه‌های مصرف کمتر این است که چیزهایی بخریم که لازم داریم و هنگام خرید دقت کنیم که کدام یک از کالاها می‌تواند دوباره مورد استفاده قرار گیرد و یا بازیافت شود و اما چه راهکارهایی برای نیل به این هدف وجود دارد.

•  چگونه دوباره استفاده کنیم؟

بهتر است کتابی که خوانده ایم ،کیسه پلاستیکی ،ظرف ماست ،اسباب بازی کهنه و یا بلوزی که برایتان تنگ شده،دور نیندازید.می توانید آن را نگه دارید و دوباره استفاده کنید و یا به کسی بخشید و راههای رسیدن به این هدف در زباله های پلاستیکی چگونه ممکن خواهد بود.

•     چگونه بازیافت کنیم

شما می‌توانید قوطی‌های کنسرو، بطری‌های شیشه‌ای، کاغذ، مقوا، بطری‌های پلاستیکی و مواد قابل بازیافت دیگر را به جای دور انداختن به مراکز بازیافت تحویل دهید. این مراکز مواد را از هم جدا می‌کنند و به کارخانه می‌فرستند. بازیافت تبدیل چیزی کهنه به چیزی تازه است و به این ترتیب از نظر اقتصادی صرفه جویی می‌شود اما راه‌های رسیدن به این هدف چیست؟

…روش تحقیق

سیستمی

…روش کار

تحقیق از مغازه داران و مصرف کنندگان و ...

تحقیق در اینترنت و استفاده از تجربیات دیگر کشورها

…منطقه مورد مطالعه

شهر اصفهان

…توضیح واژه‌های اصلی

پلاستیک :

نایلون : نایلکس

فصل دوم

ادبیات و پیشینه پژوهش

مقالات و تحقیقاتی که در در این زمینه انجام گرفته هیچ کدام به نتیجه‌ای نرسیده است که در زمینه شهری و فرهنگ مردم تأثیری در جلوگیری از استفاده ظروف یکبار مصرف پلیمری داشته باشد و حتی طرحی در مورد ارائه شد که این طرح به جای رفتن به کمیسیون کشاورزی و صنعت و معدن سر از کمیسیون فرهنگی مجلس درآورد وعملا طرح متوقف شد.

در ایرلند 6-7 سال پیش وضعیتی مشابه کشورمان داشت و توانست به مهار مصرف بی‌رویه نایلکس‌ها نایل شود و ادامه داد، با بومی کردن الگو‌های ایرلندی و تجربه آن‌ها و ارایه آن به سازمان محیط زیست تلاش شد که مصرف بی‌رویه نایلکس‌ها را کاهش دهند؛ اما متأسفانه مورد حمایت قرار نگرفت. در هر صورت مقالات زیر راهکارهایی را جلو ما می‌نهد که می‌تواند به ما کمک کند تا به نتایج بهتری برسیم.

استفاده از مواد زیست تجزیه‌پذیر و نقش آن در كاهش از مبدأ

نویسند‌گان:

[ مریم موسوی اشكوری ] -

[ محمد پناهنده ] -

خلاصه مقاله

در سال‌های اخیر با توجه به تولید انبوه مواد پلاستیكی و كیسه‌های نایلونی در صنایع تولیدی كشور و توزیع وسیع آن در جوامع شهری، شاهد مصرف روز افزون این مواد در جامعه هستیم. ماندگاری طولانی مدت این مواد در طبیعت، كمبود مواد اولیه ناشی از ذخایر نفتی پایان‌پذیر و عدم تكنولوژی مناسب جهت بازیافت این گونه مواد نگرانی‌ها و خطرات جبران ناپذیر زیست محیطی را در بر دارد. در این مقاله ضمن معرفی انواع مواد قابل تجزیه زیستی به انواع كاربرد،مزایای استفاده از آن به عنوان محصول جایگزین به منظور كاهش اثرات منفی زیست محیطی، اقتصادی و فرهنگی مواد پلاستیكی پرداخته شده است. همچنین بازیافت و استفاده از مواد با دوام چند بار مصرف و اثرات آموزش صحیح و فرهنگ‌سازی جهت استفاده از مواد قابل تجزیه زیستی در كاهش تولید پسماند در مبدأ و محل دفن مورد تأكید قرار می‌گیرد.

كلمات كلیدی: مواد زیست تجزیه پذیر،پسماند،كاهش از مبدأ، فرهنگ سازی

بررسی و امكان سنجی تولید WPC از مواد قابل بازیافت پلاستیكی پسماند ایران (مورد مطالعاتی مشهد)

نویسند‌گان

[ علی نجفی ] - مدیرعامل سازمان بازیافت و تبدیل مواد شهرداری مشهد

[ رضا عبداله زاده ] - كارشناس پژوهش سازمان بازیافت و تبدیل مواد شهرداری مشهد

خلاصه مقاله

امروزه مقوله بازیافت پسماند به یك صنعت تخصصی تبدیل شده است. یكی از پسماندهای عمده تولیدی در ایران مواد P.E می‌باشد كه در حال حاضر در صنعت بازیافت به گرانوله پلاستیك و یا كیسه پلاستیك درجه دو تبدیل می‌گردد؛ از سوی دیگر در ایران سالانه بخش عمده‌ای از جنگل‌های كشور به منظور برداشت چوب پاكتراشی می‌گردد و مقدار زیادی چوب نیز وارد كشور می‌گردد. یك كاربرد مهم پسماندهای پلی‌اتیلن در كشورهای اروپایی و شرق آسیا مخلوط نمودن این مواد با فیبر و تولید كامپوزیت چوب و پلاستیك یا WPC می‌باشد. در این مقاله سعی شده ضمن بررسی و معرفی كامپوزیت چوب- پلاستیك جنبه‌های فنی و اقتصادی تولید چنین محصولی از پلی اتیلن موجود در پسماند كشور مورد بررسی و تجزیه تحلیل قرار گیرد.

كلمات كلیدی: پسماند، كامپوزیت چوب- پلاستیك، بازیافت، گرانوله سازی

اثر ترکیب مواد خام بر پیرولیز کاتالیستی ضایعات پلاستیکی شهری

نویسند‌گان:

[ مصطفی رضوانی پور ] - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهشگاه مواد و انرژی

[ فریدون حصاری ] - عضو هیئت علمی پژوهشگاه مواد و انرژی

[ محمد پازوکی ] - عضو هیئت علمی پژوهشگاه مواد و انرژی

خلاصه مقاله

در این تحقیق، نتایج پیرولیز کاتالیستی سه جریان ضایعات پلاستیکی شهری که دورریز یک کارخانه صنعتی جمع‌آوری بسته‌های زباله می‌باشند، ارائه شده است. نمونه‌ها در یک راکتور به حجم dm3 3/5 تحت شرایط نیمه پیوسته در دمای 444 درجه سانتیگراد  به مدت 34 دقیقه در فشار اتمسفری، پیرولیز شده‌اند. زئولیت ZSM-5 تجاری به عنوان کاتالیست در تماس با فاز مایع استفاده شده است. در همه‌ی موارد، محصولات گازی و مایع با ارزش حرارتی بالا ) HHV (که می‌توانند به عنوان سوخت یا منبع مواد شیمیایی مفید استفاده شوند، به دست آمد. در فرآیند پیرولیز، جزء جامد نیز که از مواد غیرآلی، که در مواد خام اولیه موجودند، و مقداری زغال تشکیل شده است، به دست می‌آید. اگر مواد خام عمدتاً از پلی‌الفین‌ها تشکیل شده باشند، نشان داده شده است که زئولیت برای تولید مایعات با ترکیبات آروماتیک و گازهای غنی از اجزاء C3-C4، بسیار مؤثر است. مشخصات محصولات پیرولیز با توجه به نوع کاتالیست و ترکیب مواد خام اولیه تغییر می‌کند. برای نمونه‌های غنی از کاغذ، زئولیت ZSM-5 ، تولید آب را افزایش و تولید CO و CO₂ را کاهش می‌دهد. با استفاده از پیرولیز مرحله‌ای چنین نمونه‌هایی، فاز مایع آبی می‌تواند از جزء مایع آلی در یک مرحله دما پایین جدا شود.

كلمات كلیدی: ضایعات پلاستیکی شهری، توسعه پایدار، پیرولیز، کاتالیست، زئولیت ZSM-5، ترکیبات هیدروکربنی

بررسی طرح تفكیك زباله از مبدأ و میزان مشاركت‌های مردمی

نویسند‌گان:

[ الهه بقایی گوگجه ] - مربی دانشگاه پیام نور

[ مصطفی یوسف الهی ] - استادیار دانشگاه زابل

خلاصه مقاله

در تهران سالانه بیش از 2/5 میلیون تن زباله خانگی تولید می‌شود كه از این مقدار حدود 30 درصد پسماندهای خشك ارزشمند است. بر اساس برآوردهای انجام شده، در صورتی كه این میزان زباله به طور كامل بازیافت شود، به موادی با ارزشی بالغ بر 357 میلیارد ریال تبدیل خواهد شد. نان، پلاستیك و كاغذ از جمله موادی است كه از لابه لای زباله‌های خانگی شهروندان تهرانی جمع‌آوری می‌شود. كارشناسان عقیده دارند كه بازیافت كل زباله‌های تهران، سالانه 200 میلیون دلار صرفه جویی ارزی به همراه می‌آورد. مثلاً پنج درصد زباله‌های تهران را پلاستیك تشكیل می‌دهد كه بازیافت آن می‌تواند تأمین كننده كیسه‌های زباله همین شهر باشد. همچنین، چنانچه فقط كاغذ بین این زباله‌ها بازیافت شود، ماهانه درآمدی افزون بر دو میلیارد تومان به دست خواهد آمد. علاوه بر این بازیافت هر تن كاغذ، ماهانه از تخریب 90 هكتار جنگل، مصرف 12 میلیون لیتر آب و 120 هزار كیلو وات برق می‌كاهد. در این راستا اجرای طرح آموزش، با اهداف ارتقاء فرهنگ زیست محیطی در بین تمامی اقشار شهروندان جهت كاهش تولید پسماندها از طریق الگوی صحیح مصرف همكاری و جذب مشاركت عمومی در اجرای طرح تفكیك پسماندها در مبدأ می‌تواند تأثیر مطلوبی بر چرخه بازیافت و حفظ محیط زیست كشورمان داشته باشد. به منظور آگاهی از میزان آشنایی مردم با طرح تفكیك زباله از مبدأ پرسشنامه‌ای تنظیم و در اختیار آنان قرار گرفت (محل اجرای طرح جنوب تهران می‌باشد). تجزیه تحلیل نتایج حاصل نشان داد كه اغلب مردم (60%) دسترسی به سطل‌های ویژه تفكیك مواد از مبدأ ندارند و به دلایل مختلف عموم مردم ( بیش از 90%) اهمیتی برای تفكیك زباله از مبدا قائل نیستند كه این موضوع بیانگر ضعف آگاهی مردم نسبت به ارزش حقیقی زباله و چرخه بازیافت می باشد.

كلمات كلیدی: تفكیك زباله، بازیافت، مردم، تهران

كاهش ردپای كیسه‌های پلاستیكی در محیط زیست با مدیریت و مشاركت همه جانبه

نویسنده:

[ مهرناز گلچین فر ] – دانشكده‌ی محیط زیست دانشگاه تهران

خلاصه مقاله

پلاستیك‌ها موادی با ساختار زنجیره‌ای و مستحكم هستند. این ساختار ویژگی‌های منحصر به فردی را به این مواد می‌دهد كه موجب كاربری گسترده‌ی آنها شده است. اما همین ساختار باعث طول عمر طولانی این مواد می‌شود كه منجر به ایجاد مشكلات زیست محیطی خواهد شد. بعضی از پلاستیك‌ها قابلیت تحمل نور و حرارت را دارند و بعضی از آن‌ها نیز در برابر نور و حرارت از خود مواد شیمیایی خطرناكی آزاد می‌كنند كه برای سلامت انسان‌ها و محیط زیست مضر است. تولید پلاستیك‌ها خود با صرف انرژی و مواد بسیار همراه است. از میان انواع پلاستیك‌ها، استفاده از ظروف یك بار مصرف پلاستیكی و كیسه‌‌های پلاستیكی یكی از مشكلات جدی دهه‌‌های اخیر به ‌شمار می‌رود. ظروف و كیسه‌ها به ‌دلیل قیمت ارزان، سبك بودن و دسترسی راحت در مراكز خرید به ‌صورت كنترل نشده‌ای در اختیار مردم قرار می‌گیرند در حالی كه استفاده نادرست و بیش از اندازه از آن‌ها در دراز مدت اثرات نا مطلوبی بر محیط زیست دارد. با ایجاد یك برنامه مدون و یك پارچه مدیریت تولید و مصرف و بازیافت و با مشاركت مردم، دولت شهرداری‌ها و رسانه نتایج مفیدی در مدیریت و كاهش تدریجی مصرف پلاستیك‌ها و ظروف پلاستیكی یك بار مصرف به و جود می‌آید.

كلمات كلیدی: كیسه پلاستیكی، محیط زیست، مدیریت

فیلم‌ها و پوشش‌های خوراكی

نویسنده:

[ پگاه درجانی ] - دانشجوی كارشناسی ارشد علوم و صنایع غذایی

خلاصه مقاله

باتوجه به مشكلات زیست محیطی و بهداشتی ظروف یكبار مصرف پلاستیكی برای تغییر الگو و كاهش مصرف كیسه‌ها ظروف و محصولات یكبار مصرف پلاستیكی و جایگزین كردن مواد قابل بازیافت غیرپلاستیكی تحقیقات متعددی صورت گرفته است یكی از روش‌های حل این مشكل استفاده از بسته‌بندی‌های نوین می‌باشد. امروزه دانشمندان اقدام به استفاده از فیلم‌های خوراكی و پلاستیك‌های زیستی تخریب پذیر و خوراكی نموده اند كه این مواد پس از دورریخته شدن طی 1یا2هفته تجزیه و تبدیل به دی اكسید كربن و آب واتان می‌شود و درنتیجه از بین می‌روند. این مقاله مروری است بر معرفی انواع فیلم‌ها و پوشش‌های خوراكی و مزایا و معایب آن‌ها می باشد.

كلمات كلیدی: پلی ساكاریدها، پروتئین‌ها، چربی‌ها، فیلم‌های خوراكی

فصل سوم

داده‌ها و روش‌شناسی

پرسشنامه

خواهشمندم به سؤالات زیر صادقانه پاسخ دهید تا بتوانیم راهکاری برای حفظ محیط زیست کشورمان ارائه کنیم.

1-  وقتی خریدتان در فروشگاه تمام شد هنگام خروج اگر فروشنده به شما کیسه پلاستیکی ارائه کرد چه می‌کنید؟

2-  پلاستیکهای دریافتی خود را بعد از استفاده  چه می‌کنید؟

3-  اگر مغازه دار کیسه‌های پلاستیکی را به شما بفروشد:

4-  به نظر شما چه چیزی می‌تواند جایگزین کیسه پلاستیکی شود؟

5-  آیا حاضرید پاکتی حمل کنید که تبلیغ فروشگاه خاصی روی آن باشد؟

6-  اگر بدانید با دریافت نکردن کیسه پلاستیکی به محیط زیست خود کمک می‌کنید آیا حاضرید از دریافت آن صرف‌نظر نمائید؟

7-  چرا از کیسه های پلاستیک در امور روزمره استفاده می‌کنید؟

8-  اگر کیسه‌های پلاستیکی که زودتر جذب طبیعت می‌شود، جایگزین پلاستیک معمولی شود آیا حاضر  به پرداخت هزینه هستید؟

9-  اگر کیسه پلاستیک در خودرو شما باشد چه می‌کنید؟.

10-   اگر فرزند شما از شما بخواهد از کیسه پلاستیکی دریافت نکنید جه می‌کنید؟

11-    آیا می‌دانید برای جذب کیسه‌های پلاستیکی در طبیعت چقدر زمان لازم است؟

12-  آیا می‌دانید چند درصد از شش میلیون تن زباله‌ای که وارد دریا می‌شود کیسه‌های پلاستیکی است؟

13-  به نظر شما با مصرف نکردن تنها یک کیسه پلاستیک  در هفته توسط هر خانواده در کشورمان چند کیسه پلاستیکی در سال صرفه جوئی می‌شود؟

14-  به نظر شما چه راهکاری برای جلوگیری از مصرف و تولید کیسه‌های پلاستیکی وجود دارد؟ لطفاً توضیح دهید.

سؤال چهارده - غالب پرسش‌شوندگان جایگزینی ارزان و یا فروش و نبود کیسه های پلاستیکی را پیشنهاد دادند و لزوم آموزش حفاظت از محیط زیست را از کودکی را پیشنهاد دادند.

فصل چهارم

یافته ها

در کلانشهر تهران روزانه ۷۵۰۰ تن زباله تولید می‌شود. ۳۵ درصد کل پسماندهای تهران به زباله‌های خشک تعلق دارد و از این مقدار در شبانه روز ۱۰۰۰ تن  پسماندهای پلاستیکی در تهران تولید می‌شود.

این در شرایطی است که اگر هر خانواده خود را موظف کند تا در طول هفته فقط یک کیسه نایلونی کمتر استفاده کند، آن وقت چیزی حدود ۸۱۶ میلیون کیسه پلاستیکی در سال خود به خود از این چرخه حذف می‌شود.

کیسه‌های پلاستیکی به دلیل ارزان، بادوام، سبک، کاربردی و بهداشتی بودن برای حمل مواد غذایی در بین مردم محبوبیت زیادی دارد. تجزیه کیسه‌های پلاستیکی حداقل ۴۰۰ سال طول می‌کشد و هیچکس آن قدر عمر نمی‌کند که تجزیه پلاستیک‌ها را ببیند.

متأسفانه ما انسان‌ها مشتاقانه و بدون هیچ احساس مسئولیتی از این محصولات مصنوعی و ساخته دست بشر استقبال می‌کنیم ولی هرگز تصور نمی‌کنیم که در آستانه رقم زدن یک فاجعه زیست ‌محیطی هستیم. فاجعه‌ای که می‌تواند ابعاد بسیار گسترده‌ای داشته باشد.

این ره‌آورد زندگی مدرن امروزی به علت قابلیت‌های فراوانی که دارد و البته با تکیه بر قیمت ارزان آن که چه بسا بر‌ترین برتری‌اش به شمار می‌رود به شیو‌ه‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد، غافل از این که برای این محصول کم‌بها به زودی باید بهای سنگینی بپردازیم.

بشر امروز در دنیایی از کیسه‌های پلاستیکی زندگی می‌کند. این کیسه‌ها در هر مکان و فروشگاهی در دسترس هستند و بسیاری از افراد با تنها یک بار استفاده از این کیسه‌ها، آنها را دور می‌اندازند. اما آیا تا به حال با خود فکر کرده‌اید که این زباله‌ها پس از دور انداختن چه سرانجامی پیدا می‌کنند؟

طبق محاسبات اخیر کارشناسان، سالانه حدود یک تریلیون تن کیسه پلاستیکی وارد چرخه ضایعات می‌شوند و این رقم بالای تولید مواد پلاستیکی از جنبه‌های مختلف برای زمین مشکل‌ساز است. هرچند بخش اعظم این زباله‌ها به ظاهر دفن می‌شوند؛ اما مقصد نهایی بسیاری از این کیسه‌های زباله‌ اقیانوس‌ها هستند و گاهی حتی این زباله‌ها تا ۱۰۰۰ سال بعد نیز تجزیه نمی‌شوند و در محیط زیست باقی می‌مانند!

آمار تایید می‌کند که سالانه شش میلیون تن زباله وارد دریاها می‌شود و زباله‌های پلاستیکی ۸۰ درصد این زباله‌ها را تشکیل می‌دهند.

خطرات زیست محیطی کیسه‌های پلاستیکی

کیسه‌های یکبار مصرف اعم از پلاستیکی و کاغذی، خطرات بسیاری را برای محیط زیست به همراه دارند که این خطرات تنها محدود به حجم بالای دفن این زباله‌ها در خاک نبوده بلکه شامل منابع اولیه در تولید آنها، جابه‌جایی و به ویژه بازیافت و پیامدهای ناشی از انجام طی این مراحل می‌شود. کیسه‌های پلاستیکی یکبار مصرف نیز عوامل شناخته شده و موثر در ایجاد اختلال در اکوسیستم و بروز حوادثی چون سیل بر اثر گرفتگی لوله‌های فاضلاب هستند.

در ایالات متحده از هر پنج کیسه، چهار کیسه از جنس پلاستیک تولید می‌شوند که این رقم در پایان هر سال به تولید ۱۰۰ میلیارد کیسه پلاستیکی می‌انجامد. برای تولید این تعداد کیسه پلاستیکی به ۱۲ میلیون بشکه نفت نیاز است و این تعداد بشکه نفت برای پر کردن ۳۴ میلیون تانکر نفت کفایت می‌کند.

همچنین آمار نشان می‌دهد که سالانه بیش از چهار میلیارد کیسه پلاستیکی به عنوان زباله در طبیعت رها می‌شوند که اگر این تعداد کیسه‌های پلاستیکی به هم وصل شوند می‌توان این نوار طویل را ۶۳ مرتبه دور زمین پیچید. همین طور سالانه یک میلیارد پرنده و پستاندار به دلیل خوردن این کیسه‌های پلاستیکی جان می‌بازند. اگرچه کیسه‌های پلاستیکی قابل بازیافت و استفاده مجدد هستند اما مطالعات نشان می‌دهد که تنها یک تا سه درصد از این کیسه‌ها بازیافت می‌شوند.

میزان پلاستیك تولیدی در ایران بیش از 177 هزار تن در سال برآورد می‌شود كه این رقم معادل 500 تن در هر روز است. بر اساس آمارهای جهانی روزانه 5/3 میلیون تن زباله در سراسر دنیا تولید می‌شود كه سهم ایران از این تولید به 40 هزار تن در روز می‌رسد. این میزان، 15/1درصد تولید زباله جهان است. مسئولان شهرداری تهران معتقدند با مصرف نكردن یك كیسه پلاستیكی در هفته در هر خانواده ایرانی می‌توان از مصرف حدود 816 میلیون كیسه پلاستیكی در سال جلوگیری كرد.

اگر بتوانیم نایلكس را به‌طور كلی همچون كشورهای دیگر حذف كنیم هم خودمان تمیزتر و با آرامش بیش‌تر زندگی می‌كنیم و هم نسل‌های آینده آرام خواهند بود.  هرچند می‌گویند نایلكس بیش از 500 سال عمر دارد اما این موضوع به‌طور قطعی قابل بیان نیست چراكه هنوز این میزان از عمر اختراع این ماده نگذشته است بنابراین ممكن است عمر آن خیلی بیش از اینها باشد و تنها در حد حدس و گمان بیان شده است.

هیچ باكتری و ویروسی وجود ندارد كه بر نایلكس اثر بگذارد می‌گوید: آهن هم اگر مدت طولانی در رطوبت و محیط باقی بماند زنگ می‌زند و با برخورد آب و باران كم كم بعد از چندین سال نابود می‌شود اما نایلكس ماده‌ای است كه هیچ ماده‌ای بر نابودی آن اثر نمی‌گذارد چراكه نه اكسیده می‌شود و نه با ازت تركیب می‌شود.

شاید 200 سال آینده باكتری نایلون خوری به وجود بیاید اما تا آن زمان پلاستیك و نایلون یعنی وبال حال نسل‌های آینده

اکنون وجود نایلكس به یكی از معضلات طبیعت ایران تبدیل شده است. در هر رودخانه و جاده‌ای نایلكس مشاهده می‌كنیم به‌ویژه این نایلون‌ها در جنگل‌های شمال كشور به وفور دیده می‌شوند كه در دراز مدت صدمات جبران‌ناپذیری به بار می‌آورند.

با توجه به خاصیت پایداری مواد پلاستیكی و نایلونی در طبیعت این نوع مواد علاوه بر آلوده كردن پایدار و دراز مدت، طبیعت را بد منظر می‌كند و چون خاصیت ثبات دارد با باد به نقاط مختلفی حركت می‌كند. اگر از این مواد استفاده می‌شود باید جمع‌آوری شود چراكه متأسفانه هر چیز كه وارد كشور می‌شود، فرهنگ استفاده از آن وارد نمی‌شود، اگر این موضوع تحقق یابد، خودمان در كنترل این مشكل نقش مهمی خواهیم داشت.

در گذشته عادت درستی وجود داشت كه فروشنده‌ها مواد خریداری شده را داخل پاكت قرار می‌دادند این وسیله كه كاغذی بود امكان تجزیه سریع داشت اما اكنون از گذشته عقب مانده‌ایم و مواد مخرب را جایگزین آن كرده‌ایم.

انواع ظروف یک بار مصرف پلاستیکی

1.  (PS پلی‌استایرن شفاف و شکننده بوده و با شعله تولید دوده می کند).

در دو نوع پلی استیرن انبساطی و غیر انبساطی تولید می‌شود. استفاده از این ظروف برای مواد نوشیدنی اسیدی و چرب مانند نوشابه و کاکائو بسیار بیشتر از مصرف چای داغ مخاطره آمیز است.

2. (pvc: پلی وینیل کلراید) :

پلاستیک سختی است که توسط نرم کننده‌ها انعطاف پذیر و نرم می‌شود. حاوی کلر هستند که اگر در کنار شعله قرار داده شود آرام می‌سوزد، ولی به محض اینکه از شعله فاصله گرفت، سریعاً خاموش می‌شود. برای بسته‌بندی مواد غذایی مثل گوشت مرغ و ماهی و بسته‌بندی کپسول‌های دارویی، آدامس و باتری استفاده می‌شوند. و در سال های اخیر در ساختمان سازی و لوله کشی آب نیز استفاده شده اند.

3- پروپیلن و پلی‌اتیلن:

مات اما شکننده نیستند و به صورت ظروف (PP) و (PE) سفید رنگ برای نگهداری روغن ها، لبنیات و سرکه استفاده می شوند. با شعله ی آبی و زرد می سوزند و هنگام سوختن چکه هم می کنند. اگر چه هنوز ضرر آنها به اثبات نرسیده ولی استفاده از آنها در دمای بالای 65 درجه سیلسیوس توصیه نمی شود.

مواد مهاجرت کننده از ظروف پلاستیکی

1- مونومرها، الیگومرها، حلال‌ها

2- ناخالصی‌های همراه مواد بسته بندی

3- ترکیبات مشتق از بسپارها، افزودنی‌ها، آنتی‌اکسیدان‌ها، روان‌کننده‌ها، پلاستی سایزرها برای جلوگیری از شکنندگی مواد پلاستیکی از پلاستی سایزرها استفاده می‌شود. در غذای گرم حل شده وارد بدن می‌شود.

مهمترین معایب ظروف یك بار مصرف پلاستیكی

1- مشكل در بازیافت آن‌ها و مخاطرات محیط زیست

2- انتقال مواد مضر مونومرها به غذا در شرایط خاص و ایجاد بیماری‌هایی چون سرطان، عصبانیت، خستگی، بی‌خوابی، غیر‌عادی شدن كروموزوم‌ها و كاهش پلاكت‌های خون

پلاستیك‌ها به صورت ظروف اسفنجی و یا غیره تولید می‌شوند . ۹۵ درصد این ظروف، از جنس پلی‌استایرن هستند. در ساختمان پلی استایرن همیشه مقداری استایرن آزاد وجود دارد و باید توجه داشت استایرن ماده ای است. از انواع ترکیبات دارای حلقه ی آروماتیک که قادر به ایجاد پلی مرهایی بر پایه‌ی PVC که دارای عوارض بر گشت ناپذیر در بدن می باشد و این مونومرها هستند که خنثی محسوب می‌شوند و در فرآیند تولید، مقداری باقی مانده و مونومر با غذا وارد بدن شده و به مرور زمان تجمع و از حد تراکم مجاز برای انسان فراتر می‌رود. بر همین اساس در برخی از سایت‌های خبری از آن‌ها به عنوان قاتلان خاموش یاد می‌کنند.

استایرن آزاد در تماس با موادغذایی چرب و دمای بالای ۵۰ درجه به راحتی وارد شده و باعث بیماری در بدن می‌شود. البته اگر در این ظروف مواد خشک ریخته شود ضرر کمتری به بدن می رساند ولی نوشیدن چای داغ و همچنین نوشیدنی‌های اسیدی مثل نوشابه‌ها می‌تواند خطرناك باشد. چون ممکن است باعث آزادسازی مونومرها یا رادیکال‌های آزاد در غذا شود.

همچنین غذا نباید بیشتر از 2 ساعت در این ظروف باقی بماند.

ظروف پلی‌مری در مجاورت نور اکسید شده و باعث از بین رفتن کیفیت اولیه و تسهیل آزادسازی مواد مضر می‌شوند.

3- عدم قابلیت استفاده در مایکروویو

توصیه نهائی اینکه غذا ها به خصوص غذاهای حاوی روغن و چربی را در ظروف پلاستیکی در ماکروویو گرم نکنید چون گرما و پلاستیک و روغن با هم ترکیب شده ، که نتیجه ی آن تولید سم دیوکسین است. توصیه می شود از ظروف پیرکس و چینی استفاده کنید.

ظروفی که توصیه می‌شود، ظروف یك بار مصرف گیاهی تهیه شده از نشاسته ذرت اصلاح شده است که بایستی با فرهنگ‌سازی جای ظروف قبلی را بگیرد.

این ظروف عاری از هر گونه اثرات مضر و عكس‌العمل‌های شیمیایی در تماس با مایعات و غذاهای داغ هستندو در برابر حرارت مقاومند.

هزینه تهیه این ظروف بسیار ارزانتر از هزینه درمانی و تهیه تجهیزات پزشكی برای جبران صدمات ناشی از استفاده از ظروف نامناسب می‌باشد.

ایران با تولید ظروف یک بار مصرف گیاهی، به جمع 5 کشوری پیوست که از فناوری ساخت این ظروف برخوردارند.کار روی پلیمرهای گیاهی از سال 1970 و در زمان بحران نفت آغاز شد. در آن زمان کشورهای پیشرفته از جمله آمریکا، به فکر تولید موادی جهت صنایع بسته بندی افتادند که وابسته به مواد نفتی و فسیلی نباشند، بنابراین پلیمرهای گیاهی با ترکیباتی چون سیب زمینی ، ذرت و گندم را مورد آزمایش قرار دادند.

این پلیمرهای هیدروکربنی دارای خواص ضعیف پلیمری هستند که با تغییر و اصلاح آنها می‌‌توان به شرایط پلیمرهای نفتی رسید. ظروف یک بار مصرف بیوپلیمری با پایه گیاهی، قدمت زیادی ندارند، اما اکنون استفاده از آنها در سطح آمریکا و اروپا و حتی آسیا به سرعت در حال گسترش است در همین راستا، جایگزینی ظروف یک بارمصرف سلولزی با ظروف پلاستیکی، برنامه دیگری است که وزارت بهداشت دارد. در تولید ظروف یک‌بار مصرف گیاهی که در ایران تولید می‌‌شوند از ذرت، اسید‌های چرب و موم عسل استفاده می‌‌شود، و به مردم توصیه می‌شود در صورتی که نیاز به مصرف یک بار ‌مصرف دارند، ابتدا از ظروف بیوپلیمری استفاده کنند و استفاده از ظروف مقوایی و پلی‌استایرنی (با رعایت اصول لازم) را در مرحله بعدی قرار دهند.

چرا اصرار به استفاده از ظروف یکبار مصرف گیاهیست؟

انستیتو سرطان فرانسه میزان سرطان زایی ظروف پلی‌استایرنی را از درجه 3 به درجه 2 کاهش داده یعنی آن‌ها را مواد خطرناک اعلام کرده است .

استفاده از کیسه‌های سازگار با محیط زیست

تا پیش از تولید کیسه‌های سازگار با محیط زیست، تنها راهکار زیست محیطی موفقیت‌آمیز در زمینه مقابله با انباشت زباله‌های پلاستیکی، ممنوعیت استفاده از این کیسه‌ها یا تشویق به بازیافت آنها بود اما با ورود کیسه‌های سازگار با محیط زیست که به طور طبیعی قابل تجزیه هستند، مسیر این مبارزه تغییر کرد که دلایل آن به شرح زیر است:

- کیسه‌های سازگار با محیط زیست ۴۶ درصد کمتر از کیسه‌های پلاستیکی ترکیبات پایه نفتی و رزینی دارند.

- کیسه‌های سازگار با محیط زیست در مراحل پیش از تولید ۳۴ درصد کمتر از کیسه‌های پلاستیکی گازهای گلخانه‌ای تولید می‌کنند.

- در فرآیند تولید کیسه‌های سازگار با محیط زیست چهار برابر انرژی کمتر و شش برابر آب کمتر نسبت به تولید کیسه‌های کاغذی مصرف می‌کنند.

- کیسه‌های سازگار با محیط زیست در صورت دور انداخته شدن در محیط غیرسمی ظرف ۲۴۰ روز یا حتی کمتر در معرض تابش نور خورشید تجزیه می‌شوند.

آمار درباره کیسه‌های پلاستیکی

- سالانه حدود ۳۸۰ میلیارد قطعه کیسه پلاستیکی در ایالت متحده مصرف می‌شود و سهم هر شهروند آمریکایی سالانه ۱۲۰۰ کیسه پلاستیکی است و برای تولید این میزان پلاستیک دست‌کم ۱۲ میلیون بشکه نفت لازم است.

- تنها یک تا دو درصد کیسه‌های پلاستیکی تولید شده در آمریکا بازیافت می‌شوند.

- بر اثر آلودگی حاصل از کیسه‌های پلاستیکی، سالانه هزاران جانور آبزی و بیش از یک میلیون پرنده در جهان تلف می‌شوند.

- برنامه حفاظت از محیط زیست سازمان ملل متحد برآورد کرده است در هر 1,6 کیلومتر مربع از اقیانوس‌ها، ۴۶ هزار قطعه زباله پلاستیکی شناور وجود دارد.

- کیسه‌های پلاستیکی اغلب به صورت اشتباهی توسط حیوانات بلعیده شده و پس از انسداد معده آنها منجر به مرگشان می‌شوند. بسیاری پرندگان نیز به دلیل گیر افتادن داخل کیسه‌های پلاستیکی نمی‌توانند پرواز کنند.

- وقتی کیسه‌های پلاستیکی در معرض نور آفتاب قرار می‌گیرند، پلاستیک موجود در آنها هرگز از بین نرفته و ذرات سمی آزاد شده از آنها وارد زنجیره غذایی می‌شود.

- مؤسسه صلح سبز گزارش داده است که دست‌کم ۲۶۷ گونه دریایی در معرض گیر افتادن یا بلعیدن زباله‌های دریایی هستند.

- شهروندان امریکایی سالانه بیش از ۱۰ میلیارد کیسه کاغذی مصرف می‌کنند که برای تولید این حجم کیسه کاغذی سالانه ۱۴ میلیون اصله درخت قطع می‌شود. برای تولید این میزان کیسه کاغذی به صدها هزار بشکه آب و مواد شیمیایی سمی نیاز است که این اسیدها نیز به نوبه خود سبب تولید باران‌های اسیدی و آلودگی آب‌ها می‌شوند.

- بیشتر کیسه‌های پلاستیکی برای تجزیه کامل به ۱۰۰۰ سال زمان نیاز دارند و عمر آنها بیش از ۱۰ برابر عمر انسان است.

- مطالعات اخیر در استرالیا نیز نشان می‌دهد که در سایت‌های دفن زباله در این کشور در هر دقیقه بیش از ۷۰۰۰ کیسه پلاستیکی دفن می‌شود.

- طبق تازه‌ترین گزارش کمیسیون اروپا، استفاده از پلاستیک طی ۵۰ سال اخیر به اوج رسیده و تولید جهانی آن در هر سال از ۱٫۵ میلیون تن در سال ۱۹۵۰ میلادی به ۲۴۵ میلیون تن در سال ۲۰۰۸ میلادی رسیده است.

قوانین محدود کننده استفاده از کیسه‌ها نایلونی در جهان:

در حال حاضر کشورهای بسیاری در جهت مقابله با زباله‌های پلاستیکی گام‌های موثری برداشته‌اند. برای نمونه استرالیا در حال پیوستن به فهرست رو به رشد مناطقی است که استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را محدود کرده‌اند.

در قاره آفریقا نیز کشورهای روآندا، اریتره و سومالی استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را به کلی ممنوع کرده‌اند. کشورهای آفریقای جنوبی، اوگاندا، کنیا، اتیوپی، غنا، لسوتو و تانزانیا نیز قوانین سفت و سختی را برای استفاده از این کیسه‌ها وضع کرده‌اند.

در سال ۲۰۰۲ میلادی، بنگلادش نخستین کشور بزرگی بود که استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع کرد. این کشور به دنبال سیل ویرانگر سال ۱۹۸۸ میلادی و به دلیل این که کیسه‌های پلاستیکی با بستن راه فاضلاب‌ها عامل اصلی شدت یافتن سیلاب بودند،‌ خسارات چشمگیری دید.

کشور منزوی بوتان نیز در سال ۲۰۰۷ میلادی در راستای سیاست‌های این کشور مبنی بر افزایش نشاط ملی، فروش کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع کرد.

چین نیز در حال حاضر در نظر دارد با اعمال قانون منع تولید کیسه‌های پلاستیکی فوق نازک تا حد زیادی در هزینه‌ها و مصرف نفت در این کشور صرفه‌جویی کند.

در سال ۲۰۰۷ میلادی در هنگ کنگ برای فروشندگان کیسه‌های پلاستیکی مالیات بر آلودگی محیط زیست در نظر گرفته شد.

همچنین در انگلیس، روستای «مادبوری» در جنوب ناحیه «دوون» به عنوان نخستین شهر اروپایی عاری از کیسه‌های پلاستیک شناخته شد و در این روستا به جای کیسه‌های پلاستیکی،‌ کیسه‌های چند بار مصرف و تجزیه‌پذیر به فروش رسید. ۳۳ نماینده مجلس انگلیس در سال ۲۰۰۹ میلادی تصمیم به منع تولید کیسه‌های پلاستیکی فوق نازک و تعیین مالیات برای سایر انواع کیسه‌های پلاستیکی گرفتند.

در فرانسه قانونگذاران در سال ۲۰۰۵ میلادی به منع تولید و استفاده از کیسه‌های پلاستیکی تجزیه‌ناپذیر تا سال ۲۰۱۰ میلادی رای دادند.

به علاوه ایالت غربی «ماهاراشترای» هند در سال ۲۰۰۵ میلادی با ادعای این که این کیسه‌های پلاستیکی سبب انسداد مجاری فاضلاب و وقوع سیل در هنگام باران‌های موسمی می‌شوند،‌ تولید و خرید و فروش کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع کرد. ایالت‌های دیگر این کشور نیز برای جلوگیری از آلودگی محیط زیست و مرگ و میر دام‌ها استفاده از کیسه‌های پلاستیکی فوق نازک را ممنوع کرده‌اند.

در سال ۲۰۰۲ میلادی، ایرلند قانون مالیات بر کیسه‌های پلاستیکی را وضع کرد که این قانون تا ۹۰ درصد مصرف کیسه‌های پلاستیکی را در این کشور کاهش داد. در کشورهای بلژیک و ایرلند به دنبال وضع مالیات، استفاده از کیسه‌های پلاستیکی ۹۴ درصد کاهش یافته است.

در ایتالیا نیز استفاده از کیسه‌های پلاستیکی در سال ۲۰۱۰ میلادی ممنوع شد.

در سال ۲۰۰۳ میلادی نیز دولت تایوان،‌ توزیع کیسه‌های پلاستیکی رایگان در فروشگاه‌ها و مراکز خرید را ممنوع کرد. ضمن اینکه استفاده از ظروف یکبار مصرف در رستوران‌های این کشور نیز ممنوع شد و حتی بسیاری از فروشگاه‌ها از افرادی که کیسه‌های خرید خود را به همراه نمی‌آورند جریمه نقدی دریافت می‌کردند.

در ایالات متحده آمریکا نیز در سال ۲۰۰۸ میلادی، سان‌فرانسیسکو اولین و تنها شهر این کشور بود که استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع کرد. البته این ممنوعیت‌ها تنها محدود به فروشگاه‌های بزرگ می‌شد.

در سوئیس، آلمان و هلند نیز برای استفاده از کیسه‌های پلاستیکی مالیات وضع شده است.

بعلاوه شهرهای دیگری که استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را منع کرده‌اند شامل «مکزیکوسیتی»، «کارولینای شمالی» و «پورتلند» در آمریکا و همچنین «دهلی نو»،‌ «بمبئی»، «کاروار»،‌ «تیرومالا»، «واسکو»،‌ «راجستان» و «رانگون» در هند و شهر «سیدنی» و ۱۲ شهر دیگر در استرالیا هستند.

ممنوعیت استفاده از کیسه‌های پلاستیکی در اتحادیه اروپا:

اتحادیه اروپا اعلام کرده است که نیمی از زباله‌های تولیدی در اروپا دفن می‌شوند و این روند باید به دلیل وجود ترکیبات بسیار سمی که سلامت خاک،‌ آب و در نهایت سلامت انسان را به خطر می‌اندازد، متوقف شود. در این میان بازیافت و استفاده مجدد از پلاستیک یکی از راه‌های مهم برای عدم استفاده از منابع بکر است.

در اجلاس سال ۲۰۱۱ میلادی اتحادیه اروپا بیش از ۷۰ درصد اعضا در زمینه منع استفاده از کیسه‌های پلاستیکی در سراسر اروپا به توافق رسیدند.

گروه‌های حافظ محیط زیست نیز این کمیسیون را ملزم کردند در پاسخ به مباحثات انجام گرفته، ممنوعیت سراسری استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را در اروپا وضع کنند. اگرچه تاکنون این اتفاق نیفتاده اما برخی از کشورها به آن عمل کرده‌اند.

و اما قوانین مدون برای جلوگیری در ایران ...........؟

فقط به منظور فرهنگ سازی و ارتقاء سطح دانش شهروندان در زمینه مضرات استفاده از کیسه‌های نایلونی، ۲۱ تیر ماه از سوی طرفداران محیط زیست روز بدون کیسه نایلکس نامگذاری شده است.

ولی..............

از روش‌های جلوگیری از مصرف بی‌رویه نایلکس میتوان تعیین مالیات‌های سنگین بر این نوع محصولات و تامین یارانه برای ظروف و کیسه‌های تجدید پذیر را مثبت دانست زیرا ظروف یکبار مصرف پلاستیکی به دلیل هزینه های پایین تولید و به صرفه بودن برای تولید کنندگان مطلوب تر جلوه می‌کند.

دربسیاری از کشور‌ها بابت نایلکس باید پول داد یا به جای آن کیسه‌های کاغذی دریافت کرد که قابل بازیافتند ولی در کشور ما هنوز این برنامه‌ها اجرا نشده است.

این سخت گیری‌ها نه تنها هزینه ای را برای دولت نخواهد داشت بلکه موجب صرفه جویی در هزینه‌ها و جایگزین شدن هزینه های تولید این محصولات با دیگر محصولات پتروشیمی و کمک به زیبا سازی شهرها خواهد شد.

مهمترین روش فرهنگ سازی استفاده از جایگزین های این قاتلان طبیعت را سپردن آن به دست سازمان های مردم نهاد  است.

ارتقای سطح آگاهی مردم در زمینه زیان های بهداشتی و محیط زیستی استفاده از کیسه های پلاستیکی از جمله مهمترین نیازها است.

منابع و مآخذ

سایت کویرها و بیابانهای ایران، (www.irandeserts.com)

 سایت بوم سا، (www.boomesa.com)

سایت هم پار، (www.ppna.ir)

ویکی پدیا، ( fa.wikipedia.org)

تحقیق و پرسشنامه از بیش از صد نفر از کارکنان شرکت پلی اکریل و مردم عادی