چنانچه گفته شد، به حالتهایی که حرف با ترکیب در کلمه ( در قبال حروف قبل یا بعدش ) برایش پیش می آید ، احکام حروف گویند.

تعریف تفخیم

تفخیم از لحاظ لغوی به معنای بزرگداشت مقام شخص است اما از لحاظ تجویدی به معنای درشت و پرحجم ادا کردن حروف است.

که در تلاوت قرآن، هرجا حرف یا حرکت درشت و پرحجم ادا شود تفخیم گشته و هرجا نازک ادا گردد ترقیق ( ضد تفخیم = نازک و کم حجم تلفظ کردن ) شده است.

صفت استعلاء و استفال به ترتیب موجب تفخیم و ترقیق حروفشان می گردند. بدین معنی که حروف استعلاء(ص ض ط ظ غ خ ق ) یا حروف مستعلیه به خاطر میل ریشه زبان به سمت بالا و سقف دهان، پرحجم ادا می شوند و حروف استفال یا حروف مستفله به خاطر میل ریشه زبان به سمت پایین دهان، نازک و کم حجم ادا می شوند.

مثال کلمه ای تفخیم  و ترقیق حروف استعلاء و استفال

قَالُوا        صَادِقِین       خَاب       ضُحَاهَا        طَغوَاهَا        أشقَاهَا      ظَاهِر

مثال های صوتی تفخیم و ترقیق حروف استعلاء و استفال