روستای لاسیب بغم

به نام خدا

سنگ آسیابی که به آسیاب نرفت

بهار که می شود و شکوفه ها از لاب لای شاخه ها سر بیرون می آورند به هر سمتی حرکت کنیم یک دنیا رنگ زیبا می بینیم . اما در گوشه کنار اصفهان روستای کوچکی به نام بغم وجود دارد با مردمی مهربان و سخت کوش که باغ های زیبائی هم دارد و می توان در کنار آن از طبیعت خوش یمن منطقه استفاده کرد. این روستا در 20 کیلومتری اردستان واقع شده است. اما بعد از استفاده از طبیعت بی کران منطقه درست آن طرف جاده تپه ای کوچک واقعا است. جائی که در آن  حاصل مدتها زحمت پیشه وران رها شده است. سنگ آسیابی بسیار بزرگ که احتمالاً وقتی آماده شده است نتوانسته اند آن را به محل آسیاب حمل نمایند و همچنان در زادگاهش به یادگار گذاشته شده است.

تابلوی اردستان 20 کیلومتر را که ببینید بعد از آن در سمت چپ جاده این سنگ عظیم را خواهید دید اما این تنها سنگ آسیاب رها شده در منطقه  نیست و در مسیر روستای لاسیب و یا در جاده منتهی به دره زرشک در همین حوالی چندین سنگ آسیاب کهنه دیگر وجود دارد که نشان می دهد مردم  قدیم در این منطقه به آسیاب اهمیت زیادی می داده اند.

جالب اینجاست که این آسیابها با نیروی آب به حرکت در می آمده است. و سوال اینجاست که چرا در منطقه ای که پنجاه میلیمتر باران در سال هم برای آن به سختی فرود می آید آسیاب آبی داشته است و به روایتی همین منطقه اردستان و زواره بیش از هفت آسیاب آبی داشته است.

چرا مناطق کویری آسیاب آبی داشته است

آسیابها در مناطق خشك ایران معمولاً روی قناتها ساخته می شوند.ایجاد  چنین آسیاب هائی در روی قنات این امكان را ایجاد می کرده است كه بخشی و یا تمامی مخارج نگهداری، تعمیر و لای روبی قنات به دست آید . شاید عمده ترین دلیل ایجاد آسیاب در روی قنات ها این بوده است.

حتی در گذشته بسیاری از مقنی ها به جای مزد خود حواله آرد از آسیاب دریافت می كرده اند. و زمانی كه پول نیاز داشتند این حواله ها را می فروختند. آسیابان ها نزد مردم احترامی داشتند و گاه این شغل به فرزندان آن ها به ارث می رسید.

کندن آسیاب گاهی برای آبرسانی  به زمین های پست تر اجباری بوده است بدین معنی كه گاهی مظهر قناتی در دهی بوده است. شخص و یا اشخاصی قنات یا بخشی از قنات را خریداری می كرده اند و می خواسته اند آب را به زمینی كه در پایین دست قرار داشته است برسانند، بهترین راه این بوده است كه آسیابی ایجاد كنند. آب را به تنوره آسیاب بدهند و از تنوره تا محل جدید دالان های زیرزمینی بكنند. در حقیقت در اینجا تنوره آسیاب نقش مادر چاه را داشته است.

روش كار آسیاب

روش كار آسیاب بدین صورت  بوده كه آب ابتدا وارد حوضچه یا تنوره شده و در آن جا از آشغال و لجن پاك می گردیده. از این حوضچه حتی حمام و استخر استفاده می شده است و آب پس از عبور از تخته بند حوضچه وارد تنوره عمودی و با فشار زیاد به پرده چوبی وارد شده و آن را می چرخاند و سنگ زیرین همیشه ثابت باقی می ماند . گندم كم كم از دول وارد سوراخ وسط سنگ شده در بین دو سنگ زیرین و زبرین قرار می گیرد و خرد شده و به آرد تبدیل می شود و آب وارد شده به آسیاب از زیر سوراخ آن خارج شده و به کشتزار ها می رود. سنگ های آسیاب را از كوه می آوردند و پس از تراش و صیقل دادن آن بر دو الاغ بار كرده و با تشریفات ویژه نصب می نمودند. این سنگ ها ریشه ی آتشفشانی دارند و تركیب آنها اسیدی می باشد و در نتیجه بسیار سخت و محكم می باشند. به دیوار بالای سنگ آسیاب جایگاهی تعبیه شده بود و بعد از وزن کردن گندم یا جو توسط ترازوی شاهنگی بوسیله کپه همان ترازوغلات ریخته می شد داخل دول وسوراخ انتهای دول غلات را هدایت می کرد به مابین دو سنگ می رسید. در اثر حرکت سنگ بالائی گندم  یا جو از بین دو سنگ بصورت آرد خارج می گردیده است .برای اینکه آرد به همه جا پخش نشود در سنگ زیرین دو شیار ایجاد شده بود ،و مکانی که آرد در آن ریخته مشد را کته می گفتند.

 چاپ در روزنامه اصفهان زیبا مورخ 24/12/94

• قبلی
• بعدی