تالاب چغاخور

تور پرنده نگری ؟!!! وقتی که تعداد پرنده ها کمتر از انسانهای آنجاست

"تالاب جغاخور در موقعیت جغرافیایی N3155 E5054 در استان چهار محال و بختیاری واقع است. تالاب بین المللی و زیبای چغاخور با مساحتی حدود 2300 هكتار در دامنه ارتفاعات برآفتاب در شمال و كلار در جنوب در نزدیكی شهر بلداجی واقع گردیده و یكی از زیباترین و بزرگترین تالابهای استان چهار محال و بختیاری است. این تالاب در مسیر جاده شهركرد- خوزستان قرار گرفته و از شهركرد 65 كیلومتر فاصله دارد. در بهترین شرایط و موقعیت بارندگی، عمق آب تالاب به 3 متر می‌رسد. رشته كوه زیبای كلار نیز در سمت جنوب غربی مشرف بر تالاب است كه قله آن 3830 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. تالاب را مرغزاری وسیع در بر گرفته كه مساحت آن حدود 700 هكتار برآورد شده است. این مرغزار در ماه‌های اردیبهشت تا مهر كه سطح آب رو به كاهش می‌گذارد، از این هم وسیع‌تر می‌شود. مساحت آبى تالاب از ۱۳۶۰ هكتار قبل از احداث سد بر روى آن تا 2300 هكتارى بعد از احداث سد و مساحت منطقه شكار ممنوع ۲۵۰۰ هكتار برآورد شده است. آب و هواى تالاب چغاخور متاثر از چهار نوع توده هوا شامل توده هاى هواى قطبى و پرفشار از سمت اروپا، توده هاى هواى مدیترانه اى، توده هاى هواى قطبى از شمال كشور و توده هاى هواى حاره بحرى است. اعتدال هوا در تابستان یكى از جذابیت هاى تفریحى این ناحیه است. منابع آبى تالاب عمدتاً از طریق نزولات جوى و چشمه هاى حاشیه كوه كلار تامین مى شود. مساحت حوزه تالاب حدود ۱۱ هزار و پانصد دروازه و نیم هكتار است كه قسمت اعظم آن را كوه كلار دربرگرفته است."

صبح یک روز بهاری در اصفهان در خیابانی پر از تیرهای برق و اغذیه فروشی های متنوع منتظر اتوبوس هستیم . اینجا با وجود اندک درختانی سبز صدای هیچ پرنده ای نمی آید و ما برای دیدن پرندگان باید کیلومترها از ایجا دور شویم. از جاده مبارکه به سمت بروجن میرویم و از آنجا به سمت آلونی و دوراهی از تونلی کوچک عبور میکنیم و تالابی سبز پرده از رخ میکشد.

در ضلع جنوبی تالاب توقف میکنیم . اصولا پرنده نگری به دو سبک انجام میشود یا به دنبال پرنده ای خاص یا در مکانی خاص پرنده های مختلف را مینگرند که ما به روش دوم اقدام کردیم ولی .....

نمیدانم در کشور عزیزمان جایگاه محیط زیست واقعا کجاست چرا پرنده ها اینقدر کم هستند حتی کمتر از کسانی که به تماشای تالاب آمده اند . و اگر کنواسیون رامسر در ایران نبود شاید برای از بین بردن این تالاب اینقدر دلگیر نمیشدم . آخر تالابی که خود در معرض نابودی است را برای چه باید با آبی جریان دار تبدیل به دریاچه کنیم و بعد از آن هم شرکتهائی کاملا اتفاقی ساحل آن را از قبل خریداری کرده اند و شروع به ویلا سازی کنند ؟ به گفته هومان خاکپور، کارشناس منابع طبیعی، می‌خواهند از جایی که فرسایش آبی بالاست آب را به این تالاب منتقل کنند و به این ترتیب آبی که وارد تالاب خواهد شد پر از رسوب است. اگر این آب داخل تالاب بیاید علاوه بر این که ارتفاع آب بیش از شش متر می‌شود و ویژگی تالابی چغاخور از بین می‌رود، خسارات دیگری هم وارد می‌شود. خود آب با این سرعتی که وارد تالاب می‌شود یک جریان رودخانه‌ای درست می‌کند که به دلیل جریان تند آب کل اکوسیستم تالاب را از بین خواهد برد. علاوه بر این، آن رسوباتی که با حجم زیاد وارد تالاب می‌شود کل رویشگاه کف تالاب را از بین می‌برد. و ..... سعی میکنم فکرم را به پرنده نگری مشغول کنم. پرنده های معدودی روی آب هستند مرغابی، غاز و اردك، باید به شکل بال و پر و نوک و رنگ دقت کنم اما نمی شود به گوسفندان حاشیه و سگهای گله نگاه نکرد پوشش گیاهى تالاب را گونه هاى حاشیه اى، نم پسند، شناور و غوطه ور تشكیل مى دهند كه از آن جمله مى توان بید، مرغ جگن، پتامژتون، پلى گونیوم، ساز و غیره را نام برد.

اما نمیدانستم خوراک دامهای اهلی ازینهاست؟ بگذریم باز هم سوار اتوبوس میشویم و به ضلع شرقی تالاب میرویم کمی پیاده میرویم تا به حاشیه تالاب برسیم چند ماهیگیر با خودروهای در به داغان ساعتهاست نشسته اند و از آفتاب صبحگاهی غرق در لذت شده اند. دوربینهایمان را به کار می اندازیم دیدن چند حواصیل ما را به وجد می آورد هنوز هم در تالاب آنقوت، چنگر و انواع حواصیل، لك لك سفید، کشیم، باکلان، فلامینگو، شكارى ها، پلوه، حواصیل، اكراس، قو، سلیم و كاكایى ها و خروس كولی پیدا میشود که سهم ما هم از دیدن این گونه ها بد نیست اما تعدادشان محدود و سگهای گله در میانشان دارند قورباغه ها را دنبال میکنند.

تالاب دارای جانورانی هم هست یا شاید بوده از قبیل خزندگانى چون انواع مارها، بزمجه ها، لاك پشت آبزى و پستاندارانى نظیر گراز، شغال، سمورسنگى، شنگ، روباه، خرگوش، گرگ....... و ماهیانی ازقبیل ماهیهای تالاب عبارتند ازماهى گورخرى، زرده پر، عروس و ماهیان تحمیل شده به تالاب مانند كپور، فیتوفاك، آمور و شیرماهی اشاره كرد. زیست گونه منحصر به فرد ماهى گورخرى (از خانواده گامبوزیا). و احتمالا با بهره برداری از تونل آب بیشتر آنها نابود خواهند شد و به جای آن ویلاهای شیک به گردشگری ناپایدارمان رونقی روز افزون خواهند بخشید. آفتاب هم دیگر به وسط آسمان رسیده است و ذهن نا آرامم را را با گرمایش آرام میکند وقت نهار است و برگشت بهتر است راه بیفتم.

باتشکر از موسسه آموزشی دشتیاران 

• قبلی