گنبد سلطانیه قیدارنبی

از بزرگترین گنبد آجری جهان تا  مقبره قیدار نبی

بی شک نام الجایتو (سلطان محمد خدابنده) هشتمین پادشاه دوره  ایلخانی در جای جای ایران شنیده می شود و هرجا نامی از او هست بنای زیبائی هم ساخته شده است. اما در میان آنها گنبد سلطانیه از چندین جهت بی همتا است. شاید مهمترین آن رکورد دار بزرگترین گنبد خشتی جهان باشد و همچنین و بعد از گنبدهای سانتاماریا دلفیوره و ایاصوفیه سومین گنبد بزرگ دنیاست. گفته می‌شود در ساخت گنبد بزرگ شهر فلورانس نیز از این گنبد الگوبرداری شده‌است.

اما هدف از ساخت بنا این بوده که مقبره حضرت علی (ع )را از نجف به این مکان منتقل نمایندکه این عمل با مخالفت علمای نجف روبرو شد و بعدها این مکان آرامگاهی برای خود سلطان محمد خدابنده می شود. گنبد سلطانیه دارای عظمت و معماری پیچیده ای است که در نوع خود منحصر به فرد است. با الهام گرفتن از هشت در بهشت، این بنا را هشت ضلعی ساخته اند . ساختمان، هشت در، هشت ایوان و هشت مناره دارد و دارای سه بخش گنبدخانه، تربت خانه و سرداب است. تربت خانه در ضلع جنوبی واقع شده است، به این دلیل به آن تربت خانه گفته می شود که روی دیوارهای محراب روبروی در با دو خط ثلث و کوفی با استفاده از تربت امام حسین ع سوره الملک نوشته شده است.

سرداب از دیگر فضاهای جانبی گنبد است. سرداب در ضلع جنوبی و در زیر تربت خانه ساخته شده است. برخی معتقدند که سرداب پیش از ساخت گنبد ساخته شده است. سلاطین ایلخانی به پیروی از اعتقادات و آیین ایل و تبار خویش، اجساد مردگان را در گورهای سردابه ای در زیر زمین قرار می دادند و به تناسب با جایگاه اجتماعی فرد، اسباب و زیور آلات در کنار جسد دفن می کردند. هرچند طی کاوش های به عمل آمده هیچگونه شواهدی دال بر وجود قبر در سردابه به دست نیامده است اما بنابر اظهار مورخین و برخی از محققین، سلطان محمد خدابنده در همین سرداب دفن شده است.

گنبد سلطانیه 110 پله دارد که در حروف ابجد مترادف با نام علی ع است. ساختمان سه طبقه دارد. ایوان های طبقه ی اول به سمت داخل است و ایوان های طبقه ی دوم به سمت بیرون است. است.. بنابراین هرچه بالاتر می رویم به جهت کاهش وزن و فشار وارده بر دیوارها، میزان فرورفتگی ها و فضاهای خالی بیشتر می شود. از طرف دیگر وجود هشت مناره ی قرینه با هم نیروی رانشی گنبد به سمت خارج را به خوبی مهار می نماید.گنبد سلطانیه در سال 1310 جزء آثار ملی ایران شناخته شد و در 24 تیرماه 1384 نیز به عنوان هفتمین اثر ماندگار ایرانی در فهرست جهانی یونسکو ثبت شده است.

مقبره قیدار نبی

 این بنا شاید در کنار گنبد سلطانیه توان خودنمائی نداشته باشد ولی در نوع خود بسیار دیدنی است. ادامه جاده به سمت غار کتله خور را که ادامه دهید در راه به شهر قیدار نبی می رسید. به نقل از برخی کتابها نوشته شده است : حضرت قيدار (ع) ، جد سی ام رسول اکرم (ص) است . در تاريخ يعقوبی هم آمده است : حضرت اسماعيل دوازده پسر داشت که بزرگترين آنان حضرت قيدار (ع) بود . پس از وفات حضرت اسماعيل در 130 سالگی و دفن او در حجر ، حضرت قيدار (ع) جانشين پدر می شود و مردم را به توحيد دعوت می کند.

 بنای بقعه قیدار نبی(ع)، در وضعیت كلی پلان مربع مستطیل دارد طول آن 5/14 متر و عرض آن 30/8 متر می باشد و از سه بخش تشكیل گردیده كه بخش نخست به عنوان فضای مقدماتی ورود تعبیه شده و سپس دو فضای گنبد دار پشت سر هم قرار گرفته اند. بقعه ابتدا بر روی سه ردیف سنگ سبز تراشیده بنا گشته و سپس تار و پود بنا را آجرهای ختایی تشكیل داده اند. سقف ایوان از نوع چفت های پنج و هفت تند بوده و سقف فضای دوم را عرقچین پوشش نموده، كه بلا واسطه بر جرزهای جانبی قرار گرفته است كه زیر این فضا سردابه ای برای گذاشتن اجساد امانتی در نظر گرفته شده است، فضای سوم به عنوان شبستان اصلی آرامگاه می باشد كه مزار در آن قرار دارد و بر فراز آن گنبد زیبایی به روش دو پوششی استوار گشته است. آرامگاه قیدار نبی با میانسرایی دارای گنبد ناقوسی شكلی است با كه در سطوح داخلی مزین به نگاره‌های گیاهی و جانوری گچ‌بری شده‌ای می باشد.

راههای دسترسی

گنبد سلطانیه در 36 کیومتری شرق زنجان و در مسیر جاده ی قدیم قزوین، تاکستان – زنجان واقع شده است. از اصفهان به سمت  تهران و از طریق اتوبان قزوین – زنجان به مقصد سلطانیه حرکت کنید لازم است قبل از رسیدن به سلطانیه از اتوبان خود را به جاده قدیم قزوین – زنجان برسانید.

• قبلی
• بعدی